مراحل توسعه تیم چیستند؟
مدل مراحل توسعه تیم تاکمن[1] می‌تواند برای شناسایی عواملی که برای ساخت و توسعه گروه‌های کوچک حیاتی هستند، استفاده شود.
مدل مراحل توسعه تیم تاکمن به دنبال توضیح نحوه توسعه یک تیم در طول زمان است. پنج مرحله توسعه عبارتند از: شکل‌گیری، طوفان، هنجارسازی، عملکرد، و جداسازی (پایان دهی ) . مرحله جداسازی در سال 1977 اضافه شد. طبق گفته تاکمن، تمام این مراحل لازم و اجتناب‌ناپذیر هستند تا تیم رشد کند، با چالش‌ها روبه‌رو شود، مشکلات را حل کند، راه‌حل‌ها پیدا کند، کار را برنامه‌ریزی کند و نتایج را ارائه دهد.
تاریخچه و منشأ مراحل توسعه تیم
بروس وین تاکمن (1938-) در سال 1965 مقاله کوتاهی تحت عنوان “دنباله توسعه در گروه‌های کوچک” منتشر کرد. در سال 1977، او مرحله پنجم را اضافه کرد: جداسازی (مراحل توسعه گروه‌های کوچک بازبینی شده). مدل گروهی تاکمن تأثیر زیادی در نظریه توسعه گروه‌ها داشت، بخشی از آن به دلیل وزن و توازن آن بود.
کاربردهای استفاده از مدل مراحل توسعه تیم تاکمن
• ساخت و توسعه تیم‌ها.
• تحلیل رفتار تیم‌ها.
فرایند و مراحل توسعه تیم
- شکل‌گیری. مرحله آغازین تیم پروژه
تیم پروژه در ابتدا با مسأله جهت‌گیری مواجه است که عمدتاً از طریق آزمایش انجام می‌شود. این آزمایش به شناسایی مرزهای رفتارهای بین‌فردی و وظیفه‌ای کمک می‌کند. همزمان با آزمایش در حوزه بین‌فردی، روابط وابستگی با رهبران، سایر اعضای گروه یا استانداردهای از پیش موجود برقرار می‌شود.
اعضای تیم معمولاً به طور مستقل رفتار می‌کنند. آنها ممکن است انگیزه داشته باشند، اما معمولاً از مسائل و اهداف تیم آگاهی کمی دارند. برخی از اعضای تیم ممکن است ویژگی‌هایی از عدم قطعیت و اضطراب را نشان دهند.
مدیر پروژه باید تیم را گرد هم آورد و اطمینان حاصل کند که اعضای تیم به یکدیگر اعتماد دارند و توانایی ایجاد یک رابطه کاری مؤثر را دارند. سبک مدیریت در این مرحله معمولاً به صورت هدایت یا “دستور دادن” است. به اشتراک‌گذاری مفهوم “شکل‌گیری، طوفان، هنجارسازی، عملکرد” با تیم می‌تواند مفید باشد. - طوفان. ایده‌های مختلف برای توجه به شدت رقابت می‌کنند
تیم پروژه اعتماد به نفس پیدا می‌کند، اما در مورد مسائل بین‌فردی اختلافات و قطب‌بندی ایجاد می‌شود.
اعضای تیم شخصیت‌های خود را نشان می‌دهند در حالی که ایده‌ها و دیدگاه‌های یکدیگر را به چالش می‌کشند. ناامیدی یا اختلاف نظر در مورد اهداف، انتظارات، نقش‌ها و مسئولیت‌ها به طور آشکار ابراز می‌شود.
مدیر پروژه تیم را از طریق این مرحله انتقالی پرتنش هدایت می‌کند. سبک مدیریت در این مرحله معمولاً به صورت مشاوره‌ای است. نیاز به تحمل تفاوت‌های هر یک از اعضای تیم و احترام به آنها باید تأکید شود. - هنجارسازی. قوانین، ارزش‌ها، رفتارها، روش‌ها و ابزارها در حال شکل‌گیری هستند.
اثربخشی تیم پروژه افزایش می‌یابد و تیم شروع به توسعه هویت می‌کند.
اعضای تیم رفتار خود را به یکدیگر تطبیق می‌دهند و توافقاتی برای طبیعی‌تر و روان‌تر شدن کار تیمی به دست می‌آورند. تلاش آگاهانه برای حل مشکلات و دستیابی به هماهنگی گروهی انجام می‌شود. سطح انگیزش افزایش می‌یابد.
مدیر پروژه به تیم اجازه می‌دهد تا خودمختارتر شود. سبک مدیریت در این مرحله معمولاً به صورت مشارکتی است. - عملکرد. ساختار بین‌فردی به ابزاری برای فعالیت‌های وظیفه‌ای تبدیل می‌شود. نقش‌ها انعطاف‌پذیر و کاربردی می‌شوند و انرژی گروه به سوی وظیفه هدایت می‌شود.
تیم پروژه اکنون قادر است به عنوان یک واحد عمل کند. آنها کار را به طور روان و مؤثر انجام می‌دهند، بدون وجود تعارض‌های نامناسب یا نیاز به نظارت خارجی.
اعضای تیم درک روشنی از آنچه از آنها در سطح وظیفه مورد نیاز است دارند. اکنون آنها صلاحیت دارند، خودمختار هستند و قادرند فرآیند تصمیم‌گیری را بدون نظارت مدیریت کنند. نگرش “قادر به انجام” نمایان است. پیشنهاداتی برای کمک به یکدیگر مطرح می‌شود.
مدیر پروژه به تیم اجازه می‌دهد بیشتر تصمیمات ضروری را بگیرند. سبک مدیریت در این مرحله به صورت واگذاری است.
- جداشدن. وظایف در حال تکمیل است و تیم از هم جدا می‌شود.
برخی نویسندگان مرحله 5 را “از هم گسیختگی و سوگواری” توصیف می‌کنند و به احساس از دست دادن که اعضای گروه تجربه می‌کنند اشاره دارند.
سطح انگیزش اعضای تیم ممکن است کاهش یابد زیرا عدم قطعیت درباره آینده شروع به شکل گرفتن می‌کند.
مدیر پروژه: زمان خوبی برای معرفی پروژه‌های جدید است تا مرحله شکل‌گیری تیم دوباره آغاز شود. سبک مدیریت در این مرحله به صورت جداشدن است.
مزایای مدل مراحل توسعه تیم
- این مدل راهنمایی‌هایی برای توسعه تیم فراهم می‌آورد.
محدودیت‌های چارچوب مراحل توسعه تیم
باید توجه داشت که این مدل برای توصیف مراحل در گروه‌های کوچک طراحی شده است.
در واقعیت، فرآیندهای گروهی ممکن است همانطور که تاکمن توصیف می‌کند خطی نباشد بلکه چرخه‌ای باشد.
ویژگی‌های هر مرحله ثابت نیستند و از آنجایی که این مدل با رفتار انسانی سروکار دارد، گاهی اوقات مشخص نمی‌شود که یک تیم از یک مرحله به مرحله دیگر منتقل شده است. ممکن است هم‌پوشانی بین مراحل وجود داشته باشد.
این مدل نقش‌های فردی که اعضای تیم باید ایفا کنند را در نظر نمی‌گیرد. مقایسه کنید با: نقش‌های تیمی بلبین[2] .
هیچ راهنمایی برای مدت زمان انتقال از یک مرحله به مرحله دیگر وجود ندارد. این مدل بیشتر ذهنی است تا عینی.
[1] Bruce Wayne Tuckman
[2] Belbin Team Roles
