مدل بلوغ قابلیت (CMM)
مدل بلوغ قابلیت[1] که به اختصار به آن CMM گفته می‌شود، یک مدل سازمانی برای توصیف پنج مرحله تکاملی در سازمان است. به عبارت دیگر مراحل بلوغ فعالیت‌ها و فرایندهای یک سازمان در مدل CMM به پنج سطح شامل اولیه[2]، تکرارپذیر[3]، تعریف شده[4]، مدیریت شده[5]، بهینه‌سازی[6] تقسیم شده است که هرچه سازمان در سطح بالاتری قرار داشته باشد، از بلوغ بیشتری نیز برخوردار است.
اگرچه این مدل ابتدا برای تشریح مراحل توسعه نرم‌افزار پیشنهاد شده بود، اما مدیران سازمان با کمک این مدل می‌توانند ضمن شناخت سطح بلوغی که سازمان آنها در آن قرار دارد، فعالیت‌هایی را برای مدیریت و ارتقای سازمان و فرایندهای خود به سطح بالاتر به کار گیرند.
5 مرحله تکاملی در مدل CMM عبارتند از:
1. سطح اولیه
در این سطح، فرایندهای سازمانی یا بی‌نظم و موقتی هستند یا تعداد فرآیندهای بسیار کمی برای انجام فعالیت‌ها و وظایف سازمانی تعریف شده‌اند.
2. سطح تکرارپذیر
در سطح دوم، فرآیندهای اساسی در سازمان ایجاد شده‌اند و شکلی از انضباط نیز در سازمان وجود دارد تا افراد به این فرایندها پایبند باشند.
3. سطح تعریف شده
همه فرایندهای سازمانی در مقابل یکدیگر تعریف، مستند، استاندارد و یکپارچه شده‌اند.
4. سطح مدیریت شده
فرآیندهای سازمان با جمع‌آوری اطلاعات دقیق در مورد اثربخشی و کارایی آنها اندازه‌گیری و ارزیابی می‌شود.
5. سطح بهینه‌سازی
در این سطح، فرآیندهای سازمان با اخذ بازخورد نظام‌مند و کمی به صورت مستمر بهبود می‌یابند و ایده‌ها و فناوری‌های جدید آزمایش، و پس از اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن آنها در سازمان اعمال و با سایر فعالیت‌ها منطبق می‌شوند.
سوالات متداول
1. مدل بلوغ قابلیت (CMM) چیست؟
CMM یک چارچوب برای سنجش میزان بلوغ و کارآمدی فرایندهای سازمانی در پنج سطح تکاملی است.
2. هدف اصلی استفاده از مدل CMM چیست؟
کمک به سازمان‌ها برای شناسایی سطح فعلی بلوغ خود و برنامه‌ریزی برای بهبود مستمر فرایندها.
3. چه تفاوتی بین سطوح مختلف مدل CMM وجود دارد؟
هر سطح نشان‌دهنده میزان ساخت‌یافتگی، استانداردسازی و بهینه‌سازی فرایندهای سازمانی است.
4. آیا مدل CMM فقط برای شرکت‌های نرم‌افزاری است؟
خیر، گرچه ابتدا برای توسعه نرم‌افزار ارائه شد، اما امروزه در انواع سازمان‌ها قابل استفاده است.
5. چگونه می‌توان سطح CMM سازمان را ارتقا داد؟
با تحلیل وضعیت موجود، تدوین برنامه بهبود فرایندها، آموزش کارکنان، و پیاده‌سازی نظام بازخورد و اندازه‌گیری.
[1] Capability Maturity Model
[2] Initial
[3] Repeatable
[4] Defined
[5] Managed
[6] Optimizing
