بعد از ظهور اینترنت و رشد و توسعه کسبوکارهای اینترنتی به صورت کلی سه نوع مدل کسب‌وکار را می‌توان از هم تمییز نمود. نخست، کسبوکارهای سنتی یا فیزیکی که فقط از روش‌هایی نظیر تماس مستقیم و رودررو با مشتریان برای پیشبرد و هدایت عملیات در کسب‌وکارشان استفاده می‌کنند. این مدل از کسب‌وکارها را کسبوکارهای آجر و ملات[1] نامگذاری نموده‌اند تا به ماهیت سنتی و فیزیکی شان اشاره کند.
نوع دوم از مدلهای کسب‌وکار، کسبوکارهای اینترنتی است که به واسطه نقش کلیک کردن[2] برای هدایت عملیات به کسبوکارهای کلیک معروف شده‌اند. در این مدل از کسب‌وکارها، صرفا از روش‌ها و فناوری‌های اینترنتی مانند وب سایت، ایمیل، FTP و سایر فناوری‌های مبتنی بر اینترنت برای تعامل با مشتریان استفاده می‌شود.
سومین مدل کسب‌وکارها، مدلهای کسب‌وکار آجر و کلیک[3] یا کلیک و ملات[4] است که به کسب‌وکارهایی اطلاق می‌شود که هم از روش‌های سنتی هدایت کسب‌وکار و هم از روش‌های اینترنتی برای تعامل با مشتریان باهم و توامان استفاده می‌شوند. به عبارت دیگر در این مدل، کانال‌های فروش سنتی می‌توانند در کنار کانال‌های فروش اینترنتی به صورت یکپارچه و هماهنگ با یکدیگر عمل کنند.
مزیت‌های استفاده از مدل آجر و کلیک
برخی از مزایای استفاده از راهبردهای آجر و کلیک در کسب‌وکارها عبارتند از:
1) تمرکز به شایستگی‌های محوری
2) توجه به انواع شبکه‌های تأمین کننده
3) توسعه کانال‌های توزیع موجود
4) افزایش ارزش ویژه برند
5) افزایش اعتماد به کسب‌وکار
6) حفظ مشتریان موجود و جذب مشتریان جدید
7) کاهش هزینه سرمایه‌گذاری برای جذب مشتریان
8) کمک به یادگیری سازمانی
مدل آجر و کلیک به کسبوکارهای سنتی پیشنهاد می‌کند که ضمن حفظ رابطه خود با بعد فیزیکی شرکت، بر شایستگی‌ها و دارایی‌های محوری خود تمرکز نموده و آن را برای توسعه کسب‌وکار خود اهرم نمایند. همچنین به کسبوکارهای اینترنتی یا دات کام‌های خالص[5] که بر صرفه‌جویی در هزینه و افزایش کارایی تمرکز دارند، پیشنهاد می‌کند که هزینه‌های مربوط به مدلهای کسب‌وکار آجر و ملات آنقدر سنگین نیستند و از آن می‌توانند هم برای کسب اعتماد و جذب مشتریان جدید و هم برای ارائه محصولات خود با هزینه نهایی کم استفاده کنند.
سوالات متداول
۱. مدل کسب‌وکار آجر و کلیک دقیقاً چیست و چه ویژگی‌هایی باعث شده این مدل به عنوان یک راهبرد موفق در دنیای کسبوکارهای امروزی شناخته شود؟
مدل آجر و کلیک، ترکیبی هوشمندانه از دو روش سنتی و مدرن فروش و تعامل با مشتری است.
در این مدل، کسب‌وکارها به صورت همزمان از کانال‌های فروش فیزیکی یا همان فروشگاه‌های آجر و ملات و از طریق کانال‌های دیجیتال مانند وب‌سایت، اپلیکیشن و سایر فناوری‌های اینترنتی استفاده می‌کنند تا تجربه‌ای جامع، چندکاناله و هماهنگ برای مشتریان خود فراهم کنند. این ترکیب به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا هم از مزایای حضور مستقیم و ملموس با مشتریان بهره‌مند شوند و هم سرعت، دسترسی و گستردگی فروش آنلاین را تجربه کنند. چنین رویکردی باعث افزایش انعطاف‌پذیری کسب‌وکار در پاسخ به نیازهای متغیر بازار و مشتریان می‌شود.
۲. چه تفاوت‌هایی بین مدلهای کسب‌وکار آجر و ملات، کلیک، و آجر و کلیک وجود دارد و هرکدام چه نقاط قوت و محدودیت‌هایی دارند؟
کسبوکارهای آجر و ملات تنها بر فعالیت‌های فیزیکی مانند فروش حضوری، مراکز خدماتی و تماس رو در رو با مشتریان متکی‌اند، که برای مشتریانی که به تجربه فیزیکی اهمیت می‌دهند مناسب است اما ممکن است محدود به یک منطقه جغرافیایی باشد.
مدل کلیک صرفاً بر فناوری‌های اینترنتی و کانال‌های آنلاین تمرکز دارد که امکان دسترسی گسترده و کارایی بالا را فراهم می‌کند اما از نظر ارتباط مستقیم با مشتری محدودیت دارد. در مقابل، مدل آجر و کلیک با تلفیق این دو، تلاش می‌کند بهترین ویژگی‌های هر کدام را در کنار هم به کار گیرد؛ از این رو می‌تواند هم بازارهای سنتی را حفظ کند و هم بازارهای آنلاین را توسعه دهد، و از این طریق مزایای هر دو مدل را به حداکثر برساند.
۳. چرا کسبوکارهای سنتی باید به فکر پیاده‌سازی مدل آجر و کلیک باشند و این مدل چگونه می‌تواند در حفظ مشتریان موجود و جذب مشتریان جدید تأثیرگذار باشد؟
کسبوکارهای سنتی که صرفاً به فروش حضوری و روش‌های فیزیکی متکی هستند، با توجه به تغییرات سریع رفتار مصرف‌کنندگان و گرایش بیشتر به خریدهای آنلاین، ممکن است سهم بازار خود را از دست بدهند. با پیاده‌سازی مدل آجر و کلیک، این کسب‌وکارها می‌توانند ضمن حفظ ارتباط مستقیم و حضوری با مشتریان وفادار، از مزایای گسترده‌تر و دسترسی سریع‌تر فروش آنلاین بهره‌مند شوند. این مدل باعث افزایش اعتماد مشتریان، گسترش کانال‌های توزیع و ارتقای ارزش ویژه برند می‌شود. همچنین، دسترسی همزمان به چند کانال باعث حفظ مشتریان فعلی و جذب مشتریان جدید با سلایق متنوع می‌گردد.
۴. آیا پیاده‌سازی مدل آجر و کلیک نیازمند سرمایه‌گذاری زیاد است و چه راهکارهایی وجود دارد تا کسب‌وکارها بدون صرف هزینه‌های سنگین بتوانند این مدل را اجرا کنند؟
برخلاف تصور رایج که فکر می‌شود توسعه کانال‌های فروش آنلاین و همزمان حفظ فروشگاه‌های فیزیکی بسیار پرهزینه است، مدل آجر و کلیک می‌تواند با رویکردهای هوشمندانه و برنامه‌ریزی دقیق، هزینه‌ها را به حداقل برساند.
کسب‌وکارها می‌توانند با استفاده از فناوری‌های رایگان یا کم‌هزینه مانند شبکه‌های اجتماعی، پلتفرم‌های فروش آنلاین آماده، و استفاده بهینه از منابع داخلی، قدم به قدم حضور دیجیتال خود را توسعه دهند. علاوه بر این، این مدل به کاهش هزینه‌های جذب مشتری نیز کمک می‌کند، زیرا ارتباط بهتر و بیشتر با مشتریان از طریق کانال‌های مختلف، اعتماد و وفاداری آنها را افزایش می‌دهد و به شکل غیرمستقیم هزینه‌های تبلیغات و بازاریابی را کاهش می‌دهد.
۵. کسبوکارهای اینترنتی (دات‌کام‌های خالص) چگونه می‌توانند از این روش استفاده کنند و چه مزایایی برای توسعه برند و افزایش تعامل با مشتریان ایجاد می‌کند؟
کسبوکارهای اینترنتی که به صورت صرفاً آنلاین فعالیت می‌کنند، با افزودن بخش‌های فیزیکی مانند فروشگاه‌های حضوری، مراکز خدمات، یا حتی نمایشگاه‌های موقتی، می‌توانند سطح جدیدی از تعامل مستقیم و ملموس با مشتریان خود ایجاد کنند.
این حضور فیزیکی باعث افزایش اعتماد مشتریان به برند می‌شود، زیرا آنها فرصت تجربه واقعی محصول یا خدمات را خواهند داشت. همچنین، ترکیب فروشگاه‌های فیزیکی با کانال‌های آنلاین به این کسب‌وکارها امکان می‌دهد مشتریان را بهتر بشناسند و خدمات شخصی‌سازی شده‌تری ارائه دهند که در نهایت منجر به افزایش رضایت مشتری، بهبود ارزش ویژه برند و رشد پایدار کسب‌وکار خواهد شد.
[1] Brick-and-Mortar
[2] Click
[3] Bricks and Clicks
[4] Clicks and Mortar
[5] Pure dot.coms
