دنیای امروزی ما، از فرمولها و الگوریتم‌های عجیب و غریبی پر شده است که برعکس آنچه که در کتابهای ریاضی، فیزیک یا شیمی خوانده بودیم، هیچ پدیده طبیعی را توضیح نمی‌دهند. بلکه تنها توصیف کننده پدیده‌های مصنوعی یا ساخت بشرند که هم ناقصند، هم غیر قابل اثباتند، هم ممکنه دائما دستخوش تغییر بشوند و هم برای پدیدآورنده‌هایشان قدرت و ثروت ایجاد می‌کنند. مثل الگوریتم سئو در موتورهای جستوجو، الگوریتم افزایش فالوئر و تعامل در شبکه‌های اجتماعی، فرمول محاسبه مبلغ سفر در سامانه‌های هوشمند خودرو و حتی محاسبه حقوق کارگر و کارمند در یک شرکت خصوصی.
فرمولهای سخت کتابهای درسی
یادمه در دوران درس و مدرسه، من و هیچ یک از همکلاسی‌هایم علاقه چندانی به حفظ و یادگیری ساده‌ترین فرمولهای کتب درسی را نداشتیم؛ فقط در زمان امتحانها باهمراهی خشم و کتک از طرف والدینمون بود که گاهی مجبور می‌شدیم تا آنها را حفظشون کنیم یا اینکه لااقل یواشکی روی کف دستمون بنویسم تا بعدا در زمان امتحان رونویسی‌شون کنیم. البته در این راه، معلمهایمان هم خیلی برامون زحمت کشیدند. آنها با ترسیم شکل و نمودار و یا قول بردن به آزمایشگاه‌های دکوری در مدرسه سعی کردند تا به صورت عملی و عینی این فرمولها را به گونه‌ای به ما بیاموزند که به آسانی ملکه ذهنمون شوند اما واقعیت اینه که جز دو سه مورد، هیچ اثری از هیچ کدامشون در ذهنم باقی نمونده؛ مثل:
F=ma
یا
E=mc2
فرمولهای مبهم امروزی
فرمولهای دیروز، فرمولهایی برای توصیف پدیده‌های طبیعی بودند که هر کسی در هر جای دنیا می‌توانست آنها را مطالعه و آزمایش کنه و باهاش ابزارها و وسایلی بسازه که به قول معروف هم خیر دنیا و هم خیر آخرت را برایش به همراه داشته باشه. جالب اینه که اونها را یاد نگرفتیم و با انگیزه‌ای که هیچ وقت نداریم، دوباره سراغشون نخواهیم رفت اما عجب از چرخ روزگار! امروز برعکس دیروز، از خدامونه تا فرمولها و الگوریتم‌های من-درآوردی یه سری پلتفوم را خیلی زود یاد بگیریم و کشفشون کنیم. دیروز سرکلاس فکرمون سر زنگ تفریح و ساعت ورزش بود اما امروز کلی پول دوره، کلاس و مشاور به موسسات و افرادی می‌دهیم که به نظر می‌رسد کمی بهتر از این الگوریتم‌های‌های جدید سردرمیارند. تازه همه این موارد به غیر از نشستن پای پادکست و ویدئوهای اونهاست که هرروز دنبالشون می‌کنیم؛ مثل دنبال کردن موضوعاتی نظیر طرز صحیح نوشتن کپشن و هشتگ، قواعد مربوط به انتخاب عنوان، تعداد مناسب واژه و خرید بک لینک برای سئو.
فرمولهای من-در-آوردی کارآفرینان
دنیای امروز ما دنیای گوگل، فیس بوک و توییتره. دنیایی که برای زندگی در آن باید فرمولها و الگوریتم‌های ساختگی خالقانشان را کشف کنیم. البته این اختیار را داریم تا بیخیال چنین دنیایی بشیم اما شاید مثل آدمهای بیسوادی به نظر دیگران برسیم که دانش و مهارتی برای زندگی امروزی نداریم. بیراهه نیست که خالقان این فرمولها را خدایان امروزی بدانیم که بر زمین بازی ساخت خودشان حکومت می‌کنند. خدایانی با قدرتی ماورایی که حتی می‌توانند بالاترین مقام اجرایی دولت‌ها را از سرزمینشون دور سازند و دسترسی او را برای حیات در این دنیای جدید برای همیشه قطع کنند. این کارآفرینان، دنیای امروزی را با قواعد، الگوریتم‌ها و فرمولهای غریبی اداره می‌کنند تا قدرت و ثروت خود را چندبرابر کنند. ایشان حتی کتاب راهنمایی را نیز برای آدمهای سرزمینشان نمی‌فرستند تا بتوانند مسیر درستی را برای افزایش محبوبیت، تعامل، کامنت (نظر) و یا ثروت اندوزی نشان دهند. البته آنقدرها بی‌انصاف نیستند، هر از چند گاهی با برگزاری ایونت یا مصاحبه یا نوشته‌ای کوتاه با توسعه دهندگانشان کمی از اسرار و رازهای مگویشان را افشا می‌کنند. البته نمی‌توان به آنها خیلی هم خرده گرفت؛ زیرا مگر چه کسی فرمول آماده سازی چاشنی مادربزرگ یا نوشابه کوکاکولا را به دیگران گفته که آنها هم دومین نفر باشند.
فرمولهای خان کوچولوهای ایرانی
از مارک و اریک و دوستان که بگذریم با خان کوچولوهایی طرف هستیم که در ایرانمان کم نداریم. ایشان برعکس خدایانشان، به غیر از سرگرم کردن مردم، آنها را سرکیسه نیز می‌کنند. این مریدان سیلیکون به خوبی یادگرفتند که برای کم کردن دستمزد واقعی یک کارشناس فروش، افزایش هزینه سفر درون شهری در سامانه‌های به اصطلاح هوشمند خودرو یا حتی گرفتن آبونمان قبض و بهره‌های بانکی، دست به دامن همین فرمولهای عجیب و غریب شوند. فرمولهایی که اگرچه سطح مقیاسشون در حد رهبران جهانیشان نیست اما مکرشان قطعا بیشتر از آنهاست.
شما چه فکر می‌کنید؟ تا حالا سایه سنگین این فرمولها را حس کردید؟ لطفا نظرات و تجربیات خود را به خصوص درباره خان کوچولوهای ایرانی با من به اشتراک بگذارید.
