آزمون A/B: اصول و نکات

آزمون A/B چیست؟

آزمایش‌ A/B‌‌‌[1] در اصل روشی برای یادگیری معتبر است که در آن دو نسخه از یک شیء یا عنصر با یکدیگر مقایسه می‌شوند تا مشخص شود کدام‌یک عملکرد بهتری دارد.
در گذشته، این روش عمدتاً با طراحی وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها مرتبط بود، اما امروزه به طور گسترده در حوزه بازاریابی دیجیتال نیز استفاده می‌شود. این روش برای مقایسه پیام‌ها و کمپین‌های مختلف و شناسایی مناسب‌ترین گزینه برای یک بازار یا گروه هدف خاص به کار می‌رود.

آزمون A/B چگونه کار می‌کند؟

۱. تعیین موضوع آزمایش
ابتدا باید مشخص کنید که چه چیزی را می‌خواهید آزمایش کنید. به‌عنوان مثال، فرض کنید می‌خواهید بهترین اندازه دکمه «اشتراک» در یک وب‌سایت تجاری را تعیین کنید.

۲. انتخاب معیارهای ارزیابی
سپس باید تصمیم بگیرید که عملکرد را چگونه ارزیابی کنید. معیار شما می‌تواند تعداد بازدیدکنندگانی باشد که روی دکمه اشتراک کلیک می‌کنند. این معیار به‌عنوان شاخص کلیدی عملکرد [2](KPI) شناخته می‌شود.

۳. ایجاد و نمایش دو نسخه برابر
دو نسخه مساوی از وب‌سایت ایجاد کنید که تنها تفاوت آن‌ها اندازه دکمه اشتراک باشد. این نسخه‌ها باید به‌طور تصادفی به بازدیدکنندگان نمایش داده شوند تا نتایج به‌طور عادلانه ارزیابی شوند.

۴. تحلیل نتایج
در نهایت، نتایج را با استفاده از معیار انتخابی (مثلاً تعداد کلیک‌ها) مقایسه کنید و مشخص کنید کدام نسخه عملکرد بهتری داشته است. این تحلیل به شما کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری در بهینه‌سازی طراحی وب‌سایت خود بگیرید.

استفاده و گسترش آزمون A/B

محبوبیت آزمون A/B به‌سرعت افزایش یافته است، زیرا شرکت‌ها دریافته‌اند که محیط آنلاین بسیار مناسب برای این روش است. این روش به بازاریابان کمک می‌کند تا به سؤالات مهمی پاسخ دهند، مانند:

• چه چیزی باعث می‌شود پست من وایرال شود؟

• چه کسی محصول ما را پس از دیدن تبلیغ خریداری خواهد کرد؟

• چه کسی در سرویس ما عضو خواهد شد؟

امروزه از آزمون A/B برای ارزیابی موارد متعددی استفاده می‌شود، از جمله:

• طراحی وب‌سایت

• طراحی پیشنهادهای آنلاین

• عناوین توضیحات محصولات

بیشتر آزمون‌های A/B بدون آگاهی کاربران انجام می‌شود، که این امر به دقت و بی‌طرفی نتایج کمک می‌کند.
در حوزه بازاریابی دیجیتال، این روش به‌طور گسترده برای آزمایش ایمیل‌های تبلیغاتی و کمپین‌های تبلیغاتی استفاده می‌شود.
برای مثال، ممکن است دو نسخه از یک ایمیل به‌صورت تصادفی برای لیست مشتریان ارسال شود تا مشخص شود کدام نسخه نرخ تبدیل[3] بیشتری دارد. همچنین، می‌توانید دو کمپین تبلیغاتی[4] متفاوت برای یک محصول ایجاد کرده و واکنش بازارها را مقایسه کنید.

اشتباهات رایج در آزمون A/B: دام‌ها

در ادامه، برخی از اشتباهات رایج شرکت‌ها در هنگام انجام آزمون A/B آورده شده است:

۱. عدم اجرای کامل آزمون (مدت‌زمان ناکافی):
اکثر نرم‌افزارهای آزمون A/B نتایج را به‌صورت لحظه‌ای نمایش می‌دهند که می‌تواند جذاب باشد. اما برای اطمینان از نتایج آماری معتبر، باید تعداد زیادی نمونه اجرا شود.

۲. بررسی هم‌زمان متغیرهای بسیار زیاد:
بررسی هم‌زمان تعداد زیادی معیار می‌تواند باعث سردرگمی و تداخل شود و نتایج به‌درستی تفسیر نشوند.

۳. عدم انجام آزمایش مجدد کافی:
یک بار آزمایش کردن کافی نیست. اگر نتیجه بسیار مهم است، توصیه می‌شود آزمایش دوباره انجام شود تا مشخص شود آیا نتایج ثابت باقی می‌مانند یا خیر. ممکن است نتایج به دلیل عوامل ناشناخته تغییر کرده باشند.

سوالات متداول

۱. آزمون A/B دقیقاً چیست و چه کاربردی دارد؟
آزمون A/B یک روش مقایسه‌ای است که در آن دو نسخه از یک عنصر (مثلاً دکمه، عنوان یا طراحی صفحه) به گروه‌های مختلف کاربران نمایش داده می‌شود تا مشخص شود کدام نسخه عملکرد بهتری دارد.

۲. برای انجام یک آزمون A/B مؤثر به چه چیزهایی نیاز دارم؟
نیازمند یک فرضیهٔ مشخص، نسخه‌های مختلف از عنصر مورد نظر، ابزار آزمون A/B و معیارهای ارزیابی (مانند نرخ کلیک یا نرخ تبدیل) هستید.

۳. چه مدت باید یک آزمون A/B اجرا شود؟
مدت‌زمان آزمون بستگی به حجم ترافیک و هدف شما دارد، اما باید آن‌قدر طول بکشد که داده‌های آماری معنادار و قابل‌اعتماد جمع‌آوری شوند — معمولاً حداقل یک هفته.

۴. آیا می‌توان چند متغیر را هم‌زمان در یک آزمون A/B بررسی کرد؟
بهتر است در هر آزمون A/B تنها یک متغیر تغییر کند. اگر بخواهید چند متغیر را بررسی کنید، باید از آزمون‌های چندمتغیره (Multivariate Testing) استفاده کنید.

۵. چگونه بفهمم کدام نسخه برنده است؟
با مقایسهٔ عملکرد نسخه‌ها بر اساس معیار مشخص‌شده (مثلاً نرخ کلیک یا فروش) و بررسی معنی‌داری آماری (Statistical Significance)، می‌توان نسخهٔ برتر را تعیین کرد.

[1] آزمون  A/B (A/B Testing):
یک روش آزمایش آماری برای مقایسه دو نسخه از یک متغیر (مانند طراحی، پیام یا کمپین) با هدف شناسایی نسخه‌ای که عملکرد بهتری دارد.

[2] شاخص کلیدی عملکرد(kpi):
مخفف Key Performance Indicator، به معنای معیارهای قابل اندازه‌گیری است که برای ارزیابی موفقیت یک فعالیت خاص یا هدف تجاری استفاده می‌شود.

[3] نرخ تبدیل (Conversion Rate):
درصد افرادی که پس از دریافت ایمیل یا مشاهده یک کمپین تبلیغاتی اقدام مورد نظر (مانند خرید یا ثبت‌نام) را انجام داده‌اند.

[4] کمپین‌های تبلیغاتی (Advertising Campaigns):
مجموعه‌ای از فعالیت‌های بازاریابی که با هدف تبلیغ یک محصول، خدمات یا برند طراحی و اجرا می‌شوند.