رویکردهای مختلفی برای مطالعه خط‌مشی های عمومی وجود دارد. انتخاب هر رویکرد برای مطالعه خط‌مشی‌های عمومی، تاثیر بسزایی در تحلیل و ارائه پیشنهاد سیاستی از طرف تحلیلگران دارد. شفریتز و بوریک (2008) در کتاب خود با عنوان «مقدمه‌ای بر خط‌مشی عمومی»، از هفت رویکرد برای مطالعه خط‌مشی عمومی نام می‌برد:
- رویکرد اخلاقی (Ethical): بررسی خط‌مشی های عمومی از نظر ارزشهای جامعه، اخلاق، دین و مذهب؛ مانند خط‌مشی گذاری برای شرایط تشریح جسد مسلمانان برای آموزش، ازدواج همجسنگرایان، شرایط سقط جنین، حجاب و شئونات اسلامی.
- رویکرد زندگینامه‌ای (Biographical): بررسی خط‌مشی های عمومی از نظر بررسی زندگینامه‌ی رهبران، رئیس جمهوران، قانون گذاران، وزیران، کارگزاران دولتی و کارآفرینان خط‌مشی به خصوص برای پیشنهاد و تدوین خط‌مشی های عمومی مانند بررسی تفاوت و تاثیر نگرش‌های مختلف روسای جمهوری اسلامی ایران در تدوین و اجرای خط‌مشی‌های اقتصادی. یکی از بهترین نمونه‌های تاریخی رویکرد زندگینامه‌ای، شاهنامه فردوسی است.
- رویکرد مطالعه موردی (Case Study): همانطور که از نام آن پیداست به مطالعه و تحلیل عمیق یک موضوع خاص با در نظرگرفتن بستر تاریخی و پاسخ به پرسش های WH مانند بررسی خط‌مشی خصوصی سازی در کشور می‌پردازد.
- رویکرد حقوق عمومی (Public law): در رویکرد حقوق عمومی به بررسی نقش و اقدام قانون گذاری و تاثیر آن به عموم شهروندان یک جامعه پرداخته می‌شود. این رویکرد به پژوهشگران و روزنامه نگاران کمک می‌کند تا دریابند چگونه یک قانون جدید شکل می‌گیرد؛ مانند بررسی شکل گیری سیاست کلان اقتصاد مقاومتی.
- رویکرد سیستم‌ها (Systems): به بررسی نظام مند خط‌مشی و درنظرگرفتن تعاملات و بستر سیستمی هر خط‌مشی اشاره دارد؛ مانند مدل ایستون از تحلیل سیاستی.
- رویکرد اسناد خط‌مشی (Policy paper): به بررسی اسناد و اوراق رسمی چه در موافقت و چه در مخالفت با یک خط‌مشی خاص اشاره دارد. انتخاب این رویکرد به خصوص در زمان انتخابات کاندیداها ارجحیت پیدا می‌کند.
- رویکرد پژوهش رسمی (Formal research): به بررسی خط‌مشی های عمومی توسط پژوهشگران، دانشگاهیان و افراد صاحب نظر با استفاده از روش‌ها، نظریه‌ها و تحلیل‌های علمی اشاره دارد. در فصلنامه مدیریت دولتی دانشگاه تهران می‌توانید برخی از آنها را بیابید.
گفتنی است انتخاب هر رویکرد به مساله، هدف پژوهش، و علاقه پژوهشگر یا تحلیلگر بستگی دارد. بهترین رویکرد برای مطالعه خط‌مشی عمومی آن است که از چندین رویکرد به صورت ترکیبی استفاده شود.
شما چه رویکردهایی را برای مطالعه خط‌مشی‌های عمومی پیشنهاد می‌کنید؟
لینک خرید کتاب از آمازون:
https://www.amazon.com/Introducing-Public-Policy-Jay-Shafritz/dp/0321088832
