هنری مینتزبرگ[1]، نظریه‌پرداز برجسته مدیریت و سازمان، در ۲ سپتامبر ۱۹۳۹ در مونترال[2]، کبک، کانادا به دنیا آمد. او فرزند مایر و ایرن مینتزبرگ است. زندگی شخصی او شامل دو ازدواج بوده است؛ نخست با ایوت هوخ (مربی و سفالگر) در ۱۲ مه ۱۹۶۳ که به جدایی انجامید، و سپس در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۰ با ساشا سادیلووا ازدواج کرد. او دو فرزند از ازدواج اول خود دارد: سوزان و لیزا.
تحصیلات و زندگی شخصی هنری مینتزبرگ
مینتزبرگ تحصیلات خود را در دانشگاه مک‌گیل[3] آغاز کرد و در سال ۱۹۶۱ مدرک کارشناسی مهندسی خود را دریافت کرد. سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه سر جرج ویلیامز[4] رفت و در ۱۹۶۲ مدرک کارشناسی هنر گرفت. او تحصیلات تکمیلی‌اش را در مؤسسه فناوری ماساچوست [5](MIT) ادامه داد و موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد علوم در سال ۱۹۶۵ و دکترای مدیریت در سال ۱۹۶۸ شد.
او در زندگی شخصی‌اش دو بار ازدواج کرده است. ازدواج اول او با یوت هوخ بود که در سال ۱۹۶۳ انجام شد و دو دختر به نام‌های سوزان و لیزا حاصل آن بود. این ازدواج بعدها به پایان رسید و مینتزبرگ در سال ۲۰۰۰ با ساشا سادیلووا ازدواج کرد.
فعالیت‌های حرفه‌ای هنری مینتزبرگ
مینتزبرگ فعالیت حرفه‌ای خود را با کار در بخش تحقیق عملیاتی راه‌آهن ملی کانادا (۱۹۶۱-۱۹۶۳) آغاز کرد. پس از آن، به دنیای آکادمیک وارد شد و به عنوان استاد در دانشگاه مک‌گیل تدریس کرد. او از سال ۱۹۶۸ تا کنون در این دانشگاه مشغول به تدریس بوده و نقش‌های متعددی از جمله استاد کرسی برانفمن و استاد کرسی کِلِگ‌هورن در مطالعات مدیریت را بر عهده داشته است.
علاوه بر تدریس در دانشگاه مک‌گیل، او به عنوان استاد مدعو در دانشگاه‌های مختلفی همچون دانشگاه کارنگی ملون[6]، مدرسه کسب‌وکار لندن[7] و اینسید[8] در فرانسه تدریس کرده است. همچنین، در طراحی برنامه‌های آموزشی مختلفی مانند برنامه کارشناسی ارشد مدیریت عملی (IMPM) و برنامه‌های توسعه رهبری نقش داشته است.
نظریه‌ها و تأثیرگذاری
مینتزبرگ یکی از منتقدان جدی برنامه‌های سنتی [9]MBA است و معتقد است که این برنامه‌ها بیش از آنکه مدیران کارآمد تربیت کنند، اعتماد به نفس کاذب ایجاد می‌کنند. او تأکید دارد که مدیریت یک مهارت ترکیبی از تجربه (هنر)، بینش (خلاقیت) و تحلیل (علم) است و نباید صرفاً به روش‌های تحلیلی و عددی محدود شود.
یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌های او ماهیت کار مدیریتی (۱۹۷۳)[10] است که دیدگاه‌های سنتی درباره کار مدیران را به چالش کشید. او در این کتاب نشان داد که کار روزمره مدیران برخلاف تصور عمومی، ساختار خطی و از پیش تعریف‌شده‌ای ندارد، بلکه شامل فعالیت‌های متنوع و پراکنده‌ای است.
جوایز و افتخارات هنری مینتزبرگ
مینتزبرگ در طول دوران حرفه‌ای خود جوایز متعددی دریافت کرده است که از جمله آن‌ها می‌توان به جایزه مک‌کنزی برای بهترین مقاله در هاروارد بیزینس ریویو (۱۹۷۵)[11]، مدال طلای انجمن پژوهش عملیاتی کانادا (۱۹۸۰)[12]، جایزه جرج آر. تری[13] از آکادمی مدیریت برای بهترین کتاب سال (۱۹۹۵) و نشان ملی کبک (۱۹۹۸)[14] اشاره کرد.
او همچنین عضو آکادمی مدیریت، آکادمی سلطنتی علوم کانادا و آکادمی بین‌المللی مدیریت است و تاکنون دکترای افتخاری از دانشگاه‌های متعددی مانند دانشگاه مک‌مستر[15]، دانشگاه ونیز، دانشگاه مونترال و دانشگاه ژنو[16] دریافت کرده است.
کتاب‌ها و آثار مهم هنری مینتزبرگ
مینتزبرگ نویسنده چندین کتاب و مقاله تأثیرگذار در حوزه مدیریت و استراتژی است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- ماهیت کار مدیریتی (۱۹۷۳)
- ساختار در پنج‌ها: طراحی سازمان‌های مؤثر (۱۹۸۳)[17]
- مینتزبرگ در مدیریت: درون دنیای عجیب سازمان‌ها (۱۹۸۹)[18]
- ظهور و سقوط برنامه‌ریزی استراتژیک (۱۹۹۴)[19]
- سافاری استراتژی: راهنمایی در جنگل مدیریت استراتژیک (۱۹۹۸)[20]
- مدیران، نه MBAها (۲۰۰۴)[21]
علاوه بر این، او مقالات متعددی در مجلات معتبر مدیریتی مانند هاروارد بیزینس ریویو، اسلون منیجمنت ریویو[22] و مجله منابع انسانی[23] منتشر کرده است.
دیدگاه کلی
مینتزبرگ یکی از پیشگامان تفکر نوین مدیریتی است که همواره بر اهمیت تجربه عملی، خلاقیت و نگاه جامع در مدیریت تأکید کرده است. او همچنان به نوشتن، تدریس و ارائه نظریات جدید در حوزه مدیریت ادامه می‌دهد و تأثیر عمیقی بر شیوه‌های مدیریت در سازمان‌های امروزی داشته است.
[1] هنری مینتزبرگ (Henry Mintzberg) : یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان مدیریت و سازمان که با تحقیقات خود درباره نقش مدیران و ساختار سازمانی شناخته می‌شود.
[2] مونترال (Montreal) : بزرگ‌ترین شهر استان کبک در کانادا و یکی از مراکز مهم علمی، فرهنگی و اقتصادی این کشور.
[3] دانشگاه مک‌گیل (McGill University): یکی از معتبرترین دانشگاه‌های کانادا که در مونترال واقع شده و در حوزه مدیریت، علوم و مهندسی شهرت جهانی دارد.
[4]دانشگاه سر جرج ویلیام (Sir George Williams University): دانشگاهی در مونترال که در سال ۱۹۷۴ با کالج لویولا ادغام شد و دانشگاه کنکوردیا (Concordia University) را تشکیل داد.
[5] مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT – Massachusetts Institute of Technology) : یکی از برترین دانشگاه‌های فناوری و مهندسی جهان که در کمبریج، ماساچوست، ایالات متحده آمریکا واقع شده است.
[6] کارنگی ملون (Carnegie Mellon University) : دانشگاهی در پیتسبورگ، پنسیلوانیا، ایالات متحده که به خاطر تحقیقات پیشرفته در مدیریت، مهندسی و علوم کامپیوتر شناخته می‌شود.
[7] مدرسه کسب‌وکار لندن (London Business School – LBS): یکی از معتبرترین مدارس مدیریت و کسب‌وکار در جهان که در لندن، انگلستان قرار دارد.
[8] اینسید (INSEAD – Institut Européen d’Administration des Affaires) : یکی از برترین مدارس مدیریت بین‌المللی که پردیس‌هایی در فونتن‌بلو (فرانسه)، سنگاپور و ابوظبی دارد.
[9] MBA (Master of Business Administration) : مدرک کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار که یکی از رایج‌ترین مدارک تحصیلی در زمینه مدیریت است.
[10] ماهیت کار مدیریتی (The Nature of Managerial Work, 1973) : یکی از اولین و مهم‌ترین کتاب‌های مینتزبرگ که در آن نقش‌های مدیران را تحلیل کرده و برخی تصورات سنتی درباره مدیریت را به چالش می‌کشد.
[11] هاروارد بیزینس ریویو (Harvard Business Review – HBR) : یکی از معتبرترین مجلات مدیریتی که به انتشار مقالات علمی و کاربردی در حوزه مدیریت و استراتژی می‌پردازد.
[12] مدال طلای انجمن پژوهش عملیاتی کانادا : جایزه‌ای که به برترین تحقیقات در حوزه پژوهش عملیاتی و مدیریت در کانادا اهدا می‌شود.
[13] جایزه جرج آر. تری: برای تقدیر از تلاش‌های برجسته در زمینه نظریه‌ها و تحقیقات مدیریت به افراد منتخب اهدا می‌شود.
[14] نشان ملی کبک (Ordre national du Québec) : بالاترین نشان افتخار در استان کبک که به افرادی که در زمینه‌های مختلف علمی، فرهنگی و اجتماعی تأثیرگذار بوده‌اند، اعطا می‌شود.
[15] دانشگاه مک‌مستر (McMaster University) : دانشگاهی در همیلتون، انتاریو، کانادا که به دلیل برنامه‌های تحقیقاتی و مدیریتی خود شناخته شده است.
[16] دانشگاه ژنو (University of Geneva) : یکی از دانشگاه‌های برتر اروپا که در سوئیس واقع شده و در رشته‌های مدیریت و اقتصاد شهرت دارد.
[17] ساختار در پنج‌ها: طراحی سازمان‌های مؤثر (Structure in Fives: Designing Effective Organizations, 1983) : کتابی که در آن مینتزبرگ پنج نوع ساختار سازمانی را معرفی کرده و چگونگی تأثیر آن‌ها بر عملکرد سازمان را بررسی می‌کند.
[18] مینتزبرگ در مدیریت: درون دنیای عجیب سازمان‌ها (Mintzberg on Management: Inside Our Strange World of Organizations, 1989) : مجموعه‌ای از مقالات و تحلیل‌های مینتزبرگ درباره رفتار سازمانی و نقش مدیران.
[19] ظهور و سقوط برنامه‌ریزی استراتژیک (The Rise and Fall of Strategic Planning, 1994) – کتابی که در آن مینتزبرگ انتقادات خود را نسبت به برنامه‌ریزی استراتژیک سنتی مطرح کرده و جایگزین‌هایی برای آن ارائه می‌دهد.
[20] سافاری استراتژی: راهنمایی در جنگل مدیریت استراتژیک (Strategy Safari: A Guided Tour Through the Wilds of Strategic Management, 1998) : کتابی که دیدگاه‌های مختلف درباره استراتژی را بررسی کرده و یک دسته‌بندی جامع از مکاتب مختلف استراتژیک ارائه می‌دهد.
[21] مدیران، نه MBAها (Managers Not MBAs, 2004) : کتابی که در آن مینتزبرگ انتقادهای خود را نسبت به برنامه‌های MBA بیان می‌کند و معتقد است که این برنامه‌ها مدیران واقعی تربیت نمی‌کنند.
[22] اسلون منیجمنت ریویو (Sloan Management Review): یک مجله علمی معتبر است که به‌طور عمده به پژوهش‌ها و مقالات مرتبط با نظریه‌ها و شیوه‌های مدیریتی می‌پردازد. این مجله توسط دانشکده مدیریت اسلون دانشگاه MIT منتشر می‌شود و مقالاتی در زمینه‌های نوآوری، استراتژی، فناوری، رهبری و مدیریت سازمانی را شامل می‌شود.
[23] مجله منابع انسانی (Human Resource Management Journal): نیز یک نشریه علمی تخصصی است که بر مسائل و پژوهش‌های مرتبط با مدیریت منابع انسانی تمرکز دارد. این مجله به‌ویژه مقالاتی در زمینه‌های جذب و استخدام، آموزش و توسعه، انگیزش و رفتار سازمانی و سایر ابعاد مدیریت منابع انسانی منتشر می‌کند. هدف این مجله، ارائه پژوهش‌های نوآورانه و کاربردی در حوزه منابع انسانی است.
