از ازل تا امروز، از فرد تا جامعه، هر لحظه از زندگی و سرنوشت با یک تصمیم گره خورده و در هر تصمیم حداقل دو گزینه وجود داشته است؛ گاهی این دو گزینه نتیجه‌ای برابر داشته‌اند و یا گاهی آنقدر نسبت به هم بیگانه بوده‌اند که سرنوشت و بخت و اقبال متفاوت ما و جامعه مان را رقم زده اند. جالب آنکه ماهیت این دو گزینه در تمام تصمیم‌ها از خرید یک اسباب بازی برای فرزندمان تا انتخاب رشته تحصیلی و یا گزینش همسر برای ادامه زندگی و تا تعیین استراتژی سازمانی و تا خط مشی گذاری برای توسعه اقتصادی یک کشور یکسان است و تغییر نمی‌کند. انتخاب بین این دو گزینه، انتخاب میان «آنچه که به نفع ماست» و «آنچه که به صلاح ماست» را تشکیل می‌دهد. فرد یا آنچه را برمی‌گزیند که فکر می‌کنند برایش بهتر است یا آنچه را انتخاب می‌کند که خود دوست دارد که ممکن است گزینه مطلوب برای وی نباشد.
قبلا درباره اهمیت توجه به منافع عمومی صحبت کردم اما دو سوال مهم برای اتخاذ تصمیم وجود دارد: یک منفعت و صلاح چه تفاوتی با یکدیگر دارند و دوم، چگونه می توان آنها را تعیین کرد؟ برای پاسخ به سوال نخست جدولی را ترسیم کرده ام که تفاوت ماهوی منافع و مصالح را از منظر های مختلف نشان می دهد:
| وجوه تفاوت | منافع | مصالح |
|---|---|---|
| تغییر در طول زمان | باثبات | متغیر |
| تاثیر گذاری محیط بر آن | بسته | باز |
| اثر آن بر جامعه | غیرمستقیم | مستقیم |
| توجه به نیازها | آتی و بلندمدت | امروز و کوتاه مدت |
| متاثر از تصمیمات | عامه مردم | نخبگان سیاسی و مشاوران عالی |
| ماهیت | ارزش‌ها و هنجارها | نیازها، مشکلات |
همانطور که در جدول بالا نشان داده شده است، منافع یک ملت در طول زمان ثابت هستند و به ندرت تغییر می کنند اما مصالح یک مملکت پویاتر بوده و در گذر زمان شاهد تغییرات زیادی خواهند شد. برای مثال حفظ تمامیت ارضی یک کشور جزء لاینفک منافع یک ملت است حال آنکه گاهی مصلحت یک مملکت برقراری رابطه دوستی با کشوری است که بارها و بارها به صور مختلف به مملکت لطمه وارد کرده است و گاهی نیز دوستی با کشوری بیگانه و متخاصم به صلاح مملکت در برهه ای از زمان خواهد بود.
طرفدار کدام دعا هستید: خدایا، ما را آن ده که آن به یا خدایا، ما را آن ده که آن خواه؟
